Çocukları Bilgilendirme Rehberi

Çocukları Bilgilendirme Rehberi

İnsana yardım bir fırsat işidir, her zaman ele geçmez. İnsanın işleyebileceği en büyük insanlık sucu, ihtiyacı olan insana yardım edebileceği halde yardım etmemesidir. İnsana yapılabilecek en işlevsel yardım ise onun kendisini sevmesine yardım etmektir.

Çocuklar gelişim sürecinde birçok kritik evreden geçerek benlik ve kişilik örüntülerini oluştururlar. Gelişimsel süreçte çocuklar ne bilgisine, nasıl bilgisine ve ne bildiğini bilme bilgisine ulaşmak ve bu bilgileri içselleştirerek davranış örüntüleri oluştururlar ki bu kararlı davranış örüntülerine kişilik denir. Bu yapının gelişmesi için, çocuğun yenilik arayışı içinde olan beynini, keşfetmek isteyen zihnini ve bu bağlamda ortaya çıkan merak duygusunu besleyecek olan sorularının dengeli, düzenli ve tutarlı olarak cevaplanması gerekir.  Bu bağlamda çocukların hem kritik dönemlerde, hem travmatik deneyimlerde ve hem de sordukları sorulara nasıl cevap verileceğine ilişkin bir “Çocuk Bilgilendirme Rehberine” ihtiyaç vardır. Bu bağlamda yol gösterici olabilecek kriterler aşağıda verilmiştir.

• Neden böyle bir bilgilendirmeye ihtiyaç duyulduğunun belirlenmesi.
• Bilgilendirme yapılacak olan çocuğun zihinsel gelişim düzeyinin belirlenmesi.
• Bilgilendirme yapılacak konuya ilişkin daha önce her hangi bir bilgilendirme yapılıp yapılmadığının belirlenmesi.
• Bilgilendirme yapılacak konuya ilişkin neler bilindiğinin (bilişsel yapıların) belirlenmesi.
• Bilgilendirmeyi kimin yapacağının belirlenmesi.
• Bilgilendirmenin nerede yapılacağının belirlenmesi.
• Bilgilendirmenin nasıl yapılacağının belirlenmesi.
• Bilgilendirme sürecinde çocuğun sorabileceği soruların ve bu sorulara verilebilecek cevapların belirlenmesi.
• Bilgilendirme bağlamında çocuğun yapabileceği çıkarımların belirlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması.
  • Örnek için: okula yeni başlayan bir çocuğa okula uyumu konusunda bilgi veren bir anne, «herkesle iyi geçin, kimseyle tartışma, uyumlu ol, sorun çıkaran biri olma çünkü kimse seni sevmez» şeklinde bilgilendirme yaparsa………….
• Bilgilendirme sürecinde çocuğun daha önce var olan bilişsel yapılarla ilişkilendirme yapıp yapmadığının belirlenmesi.
  • Özümleme düzeyi.
• Çocuğun bilgilendirme sürecinde daha önce var olan bilişsel yapılarda değişme yapıp yapmadığı ya da yeni bilişsel yapılar oluşturup oluşturmadığının belirlenmesi.
  •  
• Bilgilendirme sürecine eşlik eden düşüncelerin belirlenmesi.
• Bilgilendirme sürecine eşlik eden düşüncelerin belirlenmesi.
• Bilgilenilen konuda hangi davranışların nasıl yapılacağının zihinde canlandırılması.
• Bilgilenilen konuda hangi davranışların nasıl yapılacağının prova edilmesi.
• Davranışa eşlik eden düşünce ve duyguların belirlenmesi.
• Ödüllendirme……

Bu listeye eklemeler yapılabilir, belirlenen sıralama değişebilir. Temel amaç; çocuğa ihtiyaç duyduğu bilgiyi verme sürecinde gelişim dönemine uygun gerekli bilişsel, duygusal ve davranışsal önlemler alınmadığında, bilgilendirme sürecinin kendisi travmatik bir duruma yol açabileceğine ilişkin farkındalığın ve bu farkındalık bağlamında gerekli hassasiyetin oluşmasıdır. Yaşanan olay değil, bilgilendirmeyi yapan, bilgilendirme yapılan yer, bilgilendirme zamanı ve bilgilendirme şekli gibi hususlarda birinin kendisi benlik bütünlüğünü bozucu ve kişisel gelişimi engelleyici olabilir.

Çocuklar, zaman buldukça ilgilenilerek büyütülmek yerine, zaman ayırarak büyütülmeleri gereken birçok kritik evreden geçerek kendi olmayı öğrenebilirler. Bu da çocuğu büyütmek değil çocukla birlikte büyümekle olur. "Nasihat Endüstrisine" dönüşen çağımızda çocuk yetiştirmenin en işlevsel yolu, çocuğa sürekli ne yapacağını söylemek ya da hatırlatmak olmuştur. Seçim yapmak, yapılan seçim bağlamında eylemde bulunmak ve çıkan sonucu kendi ile ilişkilendirme olarak tanımlanacak sorumluluktan kaçma ve kaçınmanın en iyi yolu herkese ne yapacağını söylemek olmuştur. Bu birlikte büyümeniz gereken çocuğunuz olsa dahi……..