Yalnız başıma yaptığım uzun bir otomobil yolculuğu sırasında bir dostum aradı. Sürüş güvenliğini sağladıktan sonra telefonu açtım. Hal hatır faslından sonra yolculuğun nasıl geçtiğini sordu. Yolculuğun rahat geçtiğini, ancak sohbet edecek biri olsaydı daha keyifli olacağını söyledim. O da, “Melekler arkadaşın olsun, dünyaya yalnız geldik, yalnız gideceğiz.” dedi. Bu sözleri güzel bir dua olarak kabul ettim ve içtenlikle “Âmin” dedim. O an içimde bir mutluluk hissettim.
Bu kısa sohbetten sonra yolculuğa devam ederken, dünya yolculuğumuz ve yalnızlık üzerine düşünmeye başladım. Evet, dünyaya yalnız geliriz ve dünyadan yalnız ayrılırız. Ancak bu yolculuk boyunca aslında yalnız değiliz. En başından itibaren annemiz, babamız, kardeşlerimiz, eşimiz, çocuklarımız, akrabalarımız ve arkadaşlarımız bize yoldaşlık eder. Etkileşimde olduğumuz diğer insanlar, hatta bazı canlılar da bu yolculukta bize eşlik eder. Modern bilimler ve dini öğretiler, insanın yaşamı boyunca yalnız olmadığını vurgular. Sağlıklı ve mutlu bir hayat için insanın yalnız kalmaması gerektiğine dikkat çekerler.
Kur’an-ı Kerim’de Yüce Allah şöyle buyurur: “Sizi bir tek candan yaratan, kendisiyle mutlu olsun diye ondan da eşini yaratan O’dur.” (A’râf Suresi, 189. Ayet). Bu ayet, insanın mutluluğu için eşinin yaratıldığını ifade eder. İngiliz psikiyatrist John Bowlby’nin öncülüğünü yaptığı Bağlanma Teorisi ise insanın doğuştan başkalarına bağlanma ihtiyacı taşıdığını savunur. Bu bağı kuramayan bireylerde depresyon ve anksiyete gibi psikolojik sorunların daha sık görüldüğü belirtilir. Amerikalı psikolog Martin Seligman, pozitif psikolojinin önde gelen isimlerindendir. Ona göre mutluluk, anlamlı sosyal ilişkilerle doğrudan bağlantılıdır. Bu da insanın doğası gereği sosyal bir varlık olduğunu gösterir.
Hayat yolculuğunda insanın yalnız kalmaması gerekir. Bu yolculukta en kıymetli yoldaşlardan biri de arkadaşlardır. Aile ve akrabalarımızı seçme şansımız olmazken, arkadaşlarımızı kendimiz seçeriz. Bu durum her zaman anlamlı gelmiştir bana. Arkadaşlık, insanlık tarihi boyunca büyük önem taşımıştır. Dinlerden felsefeye, edebiyattan müziğe ve sanatın diğer alanlarına kadar bu konuda söylenmemiş söz neredeyse yoktur. Bu derin ilgi boşuna değildir.
Sokrates’e göre gerçek dostluk ortak değerler ve erdemler üzerine kuruludur. Ona göre faydaya ya da hazza dayalı ilişkiler geçicidir, ancak erdem temelli dostluk kalıcıdır. Konfüçyüs de dostluğu bireyin erdem yolunda ilerlemesine yardımcı olan temel bir unsur olarak görür. İslam düşüncesinde önemli bir yere sahip olan ve erken tıbbın babası olarak kabul edilen İbn Sina, dostluğu ruhsal yakınlık ve fazilet ortaklığı olarak tanımlar. Bu anlayışta dostluk maddi kazançtan çok manevi gelişime dayanır. Hz. Mevlânâ dostluğu aşkın ve ilahi hakikatin bir yansıması olarak görür. Onun gözünde “Dost, acıya ortak olandır; birlikte yanmayı göze alandır.” Hz. Yunus Emre için dostluk Allah ile kurulan manevi bağdır ve dünyevi dostluk ise ancak insanı hakikate götürdüğü ölçüde değerlidir.
İnsanın yalnızlığa karşı en güçlü dayanaklarından biri de arkadaşlıktır. Arkadaşlarımızı kendimiz seçeriz ve bu seçim bireysel tercihlerimizi ve içsel ihtiyaçlarımızı yansıtır. Sokrates’ten Hz. Yunus Emre’ye kadar birçok düşünür arkadaşlığın insan doğasında derin bir karşılığı olduğunu göstermiştir. Arkadaşlık, insanı anlamaya ve acıyı paylaşmaya çağıran bir yoldaşlıktır. İnsan ruhu bazen yalnız yürüyemez. Bir bakışa, bir dokunuşa, bir dostun varlığına ihtiyaç duyar. Bu nedenle yalnızlığın kaçınılmaz olduğu dünyamızda gerçek arkadaşlar hem yoldaş hem de sığınaktır.
Erdem temelinde buluşabildiğiniz, karşılıklı sevgi ve sadakat gösterebildiğiniz, kendinizi tanıma ve geliştirme imkânı veren dostlarınızın olmasını dilerim. “Melekler arkadaşın olsun” diye dua edebilen dostlarla bu yolculuğu yapabilmenizi isterim.
İzzet Kılınç